سبزي جعفري به حالت خودرو و نيمه خودرو و در نواحي مختلف يافت مي‌شود. در اكثر نقاط كشور پرورش داده مي‌شود. گياهي دوساله به ارتفاع ۳/۰ تا يك متر و داراي ريشه راست دوكي‌شكل يا متورم (برحسب نژادهاي مختلف) و به رنگ مايل به زرد است. به حالت وحشي مي‌رويد و در بعضي نواحي پرورش داده مي‌شود. برگ‌هاي جعفري، شفاف به رنگ سبز تيره، داراي بريدگي‌هاي لوزي يا مثلث شكل با تقسيمات فرعي است. برگ‌هاي قسمت فوقاني ساقه آن، منقسم به قطعات باريك و نوار مانند با ظاهري متفاوت از برگ‌هاي تحتاني است گل‌هايي كوچك مايل به سبز و مجتمع به‌صورت چتر مركب دارد. در قاعده اشعه چترهاي اصلي و فرعي آن، زائده‌هاي باريك و غير منقسم ديده مي‌شود.
ميوه آن كوچك و به درازاي ۲ ميلي‌متر به قطر يك ميلي‌متر يا كمي بيشتر به رنگ سبز و داراي بو و طعم بسيار معطر است. ريشه جعفري معمولي نازك ولي محكم است كه در تغذيه از آن استفاده نمي‌شود. عمق ريشه زياد است (گاهي تا عمق ۱۶۰ سانتي‌متر) از آنجائي كه جعفري داراي ريشه‌هاي فرعي كمي است به همين دليل براي به سازي خاك مناسب نيست و بنابراين در تناوب زراعي جايي ندارد.
نيازها
جعفري در مقابل خشكي حساس ولي در مقابل سرما بسيار مقاوم است. كشت اين گياه در هر نوع آب و هوايي امكان‌پذير است ولي در آب‌وهواي خنك بهترين نتيجه را مي‌دهد. جعفري يك گياه سايه دوست است. زمين مورد كشت بايد نرم مرطوب و داراي مواد غذايي كافي باشد. زمين‌هاي نيمه سنگين با هوموس، لومي و شن لومي بهترين زمين‌هاي كشت اين گياه مي‌باشند. در خاك‌هاي عميق و قوي به علت وفور مواد غذايي خوب رشد مي‌كند. نظر به اينكه معمولاً از برگ اين گياه استفاده مي‌شود، بنابراين احتياج آن به كودهاي از ته بيشتر است،PH مناسب خاك براي اين گياه ۶ تا ۷ است.
آماده‌سازي خاك
زمين مورد كشت بايد نرم، مرطوب و داراي مواد غذايي كافي باشد. كود دامي نپوسيده براي رشد و نمو گياه مناسب نيست و باعث اختلال رشد در گياه مي‌شود. ميزان كودهاي شيميايي با توجه به نوع و مواد غذايي موجود در زمين حدود ۹۰ تا ۱۰۰ كيلوگرم ازت (در دو مرحله)، ۸۰ كيلوگرم p2o5 و ۱۶۰ تا ۱۳۰ كيلوگرم K2O در هكتار است. اگر بخواهند عمل برداشت را در چند مرحله اجرا كنند، بهتر است پس از هر بار برداشت مقداري كود ازت به زمين بدهند (۲۵ تا ۳۰ كيلوگرم در هكتار).
زمان كاشت
زمان كاشت بذر جعفري در سبزي‌كاري‌هاي بزرگ و در مناطق معتدل در بهار و گاهي نيز در پائيز است. جعفري را در رديف‌هايي به فاصله ۱۵ تا ۲۰ سانتي‌متر روي رديف مي‌كارند. فاصله بين رديف‌ها در كشت‌هاي مكانيزه ۲۵ سانتي‌متر است.
كاشت جعفري
بذر جعفري به‌كندي جوانه مي‌زند و جوانه زدن آن حدود ۲۰ تا ۲۵ روز طول مي‌كشد. البته اين مدت بر اساس شرايط محيطي ممكن است كمتر يا بيشتر شود. در خارج از ايران ابتدا خزانه مي‌گيرند و سپس بوته‌ها را نشا مي‌كنند. در ايران بذر را مستقيماً مي‌كارند و در بعضي مناطق چندساعتي (حدود ۲۴ ساعت) بذر را مي‌خيسانند. البته خيساندن بذر باعث سرعت بخشيدن به جوانه زدن بذر مي‌شود. عمق كاشت در مورد اين سبزي حدود ۶ تا ۸ ميلي‌متر است. كاشت جعفري بهروش‌هاي مختلف صورت مي‌گيرد. اگر به روش خطي كاشته شود، بهتر است فاصله خطوط بين ۲۵ تا ۳۵ سانتي‌متر باشد و فاصله دو بوته روي خط كشت ۱۰ تا ۱۵ سانتي‌متر در نظر گرفته شود. در بعضي مناطق جعفري را به‌صورت دست پاش در كرت‌هاي كوچك مي‌كارند و بالاخره در محل‌هايي كه خاك سنگين است و يا مسئله شوري خاك مطرح است، مانند خوزستان، توصيه مي‌شود اين گياه به‌صورت نشتي كاشت شود. ميزان مصرف بذر براي روش دست پاش بين ۱۵ تا ۲۰ كيلوگرم در هكتار و براي كشت‌هاي خطي و نشتي ۱۰ تا ۱۵ كيلوگرم در هكتار است.
كنترل علف‌هاي هرز در مزرعه جعفري خيلي اهميت دارد. چون بوته‌ها به علت كوچك بودن قدرت رقابت با علف‌هاي هرز را ندارند. استفاده از كولتيواتورهاي دستي براي كنترل علف‌هاي هرز و يا تركيبي از انواع كولتيواتور و علف‌كش‌ها توصيه مي‌گردد. زمان كشت جعفري در مناطق جنوبي كشور از اوايل پاييز شروع مي‌شود كه ممكن است تا اواسط پاييز ادامه پيدا كند. نظر به اينكه بذر جعفري دير جوانه مي‌زند در كاشت آن بايد عجله كرد تا برداشت آن با ساير سبزي جات هم‌زمان شود. در مناطق سردسيري كاشت آن بعد از رفع خطر يخبندان و از اوايل بهار شروع شده و تا اواخر بهار ادامه مي‌يابد. ممكن است بوته‌ها احتياج به تنك كردن داشته باشند كه در اين صورت اين كار در ۲ يا ۳ مرحله انجام مي‌شود و نهايتاً حدود ۱۵ سانتي‌متر فاصله بين دو بوته در نظر گرفته مي‌شود.
مبارزه با آفات
سم‌پاشي قبل از كشت با دورينول (Deurinol) هكتاري ۴ تا ۵/۶ ليتر با تنوران (Tenoran) هكتاري ۸ كيلوگرم و بعد از كشت با آفالون (Afalon) هكتاري ۵/۱ كيلوگرم با پوتابلان (Potablan) هكتاري ۸ كيلوگرم در ۴۰۰ تا ۶۰۰ ليتر آب و ۲ تا ۳ بار ديسك و چنگك زدن ماشيني ضروري است.
برداشت
ميوه‌هاي جعفري را از اول مرداد تا شهريورماه، ريشه‌ها در آبان ماه و برگ‌ها را از اواسط خرداد تا اواسط آبان محصول برداري مي‌نمايند. چين اول برگ جعفري را از اواسط تا اواخر خرداد با علف چين يا كمباين سبزي چين برداشت مي‌كنند برگ‌هاي جعفري را معمولاً برحسب نوع بذر كشت شده و دفعات بذرپاشي، شرايط آب و هوايي و آبياري تا مهرماه با فواصل حدود ۴ هفته‌اي، ۳ تا ۴ بار برداشت مي‌كنند.
ريشه جعفري را از اواخر مهر تا اوايل آبان ماه با چغندر كن يا كمپاين مخصوص چغندر و سيب‌زميني برداشت مي‌نمايند. ميوه‌هاي جعفري هم در شهريورماه آماده استفاده مي‌شوند. از هر هكتار زمين ۲/۱ تن ميوه (دانه) پاك شده و ۳۰ تن گياه تازه به دست مي‌آيد.
برگ‌هاي برداشت‌شده را در دستگاه‌هاي خشك‌كن در حرارتي معادل ۴۰ درجه سانتي‌گراد خشك كرده و در ماشين برگ چين يا در دستگاه‌هاي برش در اندازه‌هاي ۲ ميلي‌متر مي‌برند. ريشه‌هاي را كه با دست يا به‌وسيله شخم‌زن برداشت شده شستشو داده و آن‌ها را به‌وسيله ماشين‌هاي مخصوص به قطعات كوچك تقسيم مي‌كنند و در دستگاه‌هاي خشك‌كن در حرارت ۶۰ تا ۸۰ درجه سانتي‌گراد خشك و سپس پرداخت مي‌نمايند. ميوه‌ها را نيز در دستگاه‌هاي بذرپاكن در شرايط استاندارد پرداخت و بوجاري مي‌نمايند.
نكات تغذيه‌اي
جعفري يك منبع بسيار خوب ويتامين A، ويتامين C و ويتامين K است. به‌علاوه جعفري منبع غذايي خوبي از آهن و اسيدفوليك است.
منظور از منبع بسيار خوب، يعني ۲۰ درصد يا بيشتر نياز روزانه فرد به آن ماده مغذي را برآورده مي‌كند. منبع خوب، يعني ۱۰ تا ۲۰ درصد نياز را برآورده مي‌كند.
خواص جعفري
۱) تزئين كننده غذا
تنها يك شاخه كوچك جعفري مي‌تواند بشقاب غذاي شما را به طرز زيبايي تزئين نمايد.
۲) ارتقادهنده سلامتي
جعفري شامل دو جزء خيلي مهم در تركيب خود است كه موجب شده اين سبزي نقشي بي‌همتا در سلامت انسان داشته باشد: روغن‌هاي فرار و فلاوونوئيدها.
۱- روغن‌هاي فرار
اولين جزء مهم موجود در جعفري، روغن‌هاي فرار مي‌باشند. اين روغن‌ها به نام روغن‌هاي ضروري يا اسانس‌هاي گياهي نيز خوانده مي‌شوند. از تركيبات مهم اين گروه مي‌توان به ميريستيسين (myristicin)، ليمونن (limonene)، آلفا توژن (alpha-thujene) و اِاوجنول (eugenol) اشاره كرد. با تغليظ اين مواد عصاره‌اي حاصل مي‌شود كه داراي خواص درماني فوق العاده است. در مطالعات انساني مشخص شده است كه روغن‌هاي فرار موجود در جعفري مخصوصاً ميريستيسين، از شكل‌گيري و تشكيل تومورها (مخصوصاً تومورهاي ريه) جلوگيري مي‌كنند. در تحقيقات ديگري مشخص شده است كه فعاليت آنزيم گلوتاتيون S ترانسفراز را كه مسئول پيشگيري از تخريب سلولي است، تحريك مي‌كند. از ديگر فعاليت اين روغن‌ها اين است كه به خنثي كردن انواع مواد سرطان‌زا مانند بنزوپيرن هاي موجود در دود سيگار و دود ناشي از زغال چوب كمك مي‌كند.
۲- فلاوونوئيدها:
دومين جزء مهم آن، فلاوونوئيدها مي‌باشند. از تركيبات مهم اين گروه كه در جعفري يافت مي‌شود، مي‌توان آپيئين (apiin)، آپيجنين (apigenin)، كريسواِريول (crisoeriol) و لوتئولين (luteolin) را نام برد.
۳) جعفري؛ آنتي‌اكسيداني قوي
* فلاوونوئيدهاي موجود در جعفري مخصوصاً لوتئولين (luteolin) از تخريب سلولي ناشي از راديكال‌هاي آزاد اكسيژن جلوگيري مي‌كنند. ازاين‌رو در مطالعات انساني از عصاره غليظ جعفري به‌عنوان يك ماده غذايي كه ظرفيت آنتي‌اكسيدان بدن را بالا مي‌برد، استفاده مي‌شود.
* جعفري علاوه بر روغن‌هاي فرار و فلاوونوئيدها، منبع بسيار خوب ويتامين C و ويتامين A است كه براي پيشگيري از ابتلا به خيلي از بيماري‌ها حياتي هستند. ويتامين C داراي عملكردهاي متفاوتي در بدن است. اين ويتامين يك آنتي‌اكسيدان مهم است. در فقدان اين ويتامين، راديكال‌هاي آزاد موجب بروز بيماري‌هاي مختلفي مانند گرفتگي عروق، سرطان روده، ديابت و آسم مي‌شوند. بنابراين متوجه مي‌شويم چرا افرادي كه مقدار زيادي از غذاهاي حاوي ويتامين C را مصرف مي‌كنند، كمتر دچار اين بيماري‌ها مي‌شوند. ويتامين C داراي اثر ضدالتهابي نيز است. بنابراين براي بهبود بيماري‌هايي مثل التهاب مفاصل و استخوان‌ها مفيد است. جعفري حاوي غلظت بالايي از كاروتنوئيدهاي پيش ساز ويتامين A، مخصوصاً بتا كاروتن است. بتا كاروتن، يكي ديگر از آنتي‌اكسيدان‌هاي مهم است. رژيم‌هاي غني از بتا كاروتن نيز از پيشرفت بيماري‌هاي تصلب شرائين، ديابت، سرطان روده، آسم و التهاب مفاصل و استخوان‌ها جلوگيري مي‌كنند. بتا كاروتن در بدن به ويتامين A تبديل مي‌شود كه يك ماده خيلي مهم براي تقويت سيستم ايمني است و به آن ويتامين «ضد عفونت» نيز مي‌گويند.
۴) جعفري براي قلب سالم
جعفري يك منبع خوب اسيد فوليك، يكي از مهم‌ترين ويتامين‌هاي گروه B، است. اين ويتامين نقش‌هاي متعددي را در بدن به عهده دارد. يكي از حياتي‌ترين نقش‌هاي آن در ارتباط با سلامت قلب و عروق است. به‌اين‌ترتيب كه براي تبديل هموسيستئين به مولكول‌هاي بي‌خطر ضروري است. اگر مقدار هموسيستئين در بدن بالا رود، به سلامت رگ‌ها آسيب مي‌رساند. استفاده از مواد غذايي غني از اسيد فوليك مانند جعفري هم براي افراد مبتلا به بيماري‌هاي قلبي و ديابت و هم براي افرادي كه مي‌خواهند از اين بيماري‌ها پيشگيري كنند، بسيار خوب است. در ضمن اسيد فوليك، ماده مغذي مهمي براي تقسيم به‌موقع و مناسب سلول‌هاست. ازاين‌رو براي پيشگيري از سرطان‌ها مخصوصاً سرطان روده و سرطان دهانه رحم در زنان بسيار مفيد است.
۵) حفاظت در برابر آرتريت روماتوئيد
عليرغم اينكه در يك مطالعه نشان داده شد كه دوز بالاي مكمل ويتامين C موجب بدتر شدن استئوآرتريت (يك نوع بيماري تحليل برنده مفاصل كه با افزايش سن اتفاق مي‌افتد) مي‌شود، در مطالعه‌اي ديگر در همين زمينه نشان داده شد كه غذاهاي غني از ويتامين C مانند جعفري و نه مكمل آن، موجب حفاظت افراد در برابر التهابات پلي آرتريت (نوعي از آرتريت كه در آن، دو يا بيش از دو مفصل درگير مي‌شوند) مي‌گردند.
۶) جعفري؛ از بين برنده بوي بد دهان
اگر بعد از خوردن بعضي مواد غذايي مانند سير يا پياز، متوجه بوي بد دهانتان شديد، جويدن مقداري جعفري تازه، به خوشبو شدن دهانتان كمك فوق‌العاده‌اي خواهد كرد. روش ديگري كه بدين منظور مي‌توانيد به كار بريد، جوشاندن آرام يك مشت برگ جعفري به همراه چند عدد ميخك در يك ليوان آب است.
۷) درمان كم‌خوني
ازآنجايي‌كه جعفري هم آهن و هم ويتامين C فراواني دارد، مي‌تواند به درمان كم‌خوني ناشي از فقر آهن كمك زيادي نمايد، زيرا ويتامين C، موجب افزايش جذب آهن نيز مي‌شود.
جعفري و اگزالات ها
جعفري داراي اگزالات است. زماني كه مقدار اگزالات ها در بدن بالا برود، مشكلاتي را براي بدن ايجاد مي‌كنند. به همين دليل ممكن است افراد مبتلا به بيماري‌هاي كليوي و كيسه صفرا، از خوردن اين سبزي خودداري كنند. در مطالعات آزمايشگاهي ديده شده است كه اگزالات مي‌تواند با جذب كلسيم در بدن تداخل نمايد. بااين‌حال در خيلي از تحقيقات مشابه ديگر ديده شده كه توانايي مواد غذايي داراي اگزالات براي كاهش جذب كلسيم، بسيار كم است و به‌طورقطع آن مقدار كلسيمي كه از طريق اين مواد غذايي به بدن ما مي‌رسد، بسيار بيشتر از تأثير منفي اگزالاتها بر روي جذب آن است. اگر شما دستگاه گوارشي سالمي داريد و شرايط شما به‌گونه‌اي است كه مي‌توانيد به‌راحتي و با آرامش غذا بخوريد و از غذايي كه مي‌خوريد لذت ببريد، خوردن غذاهاي گياهي غني از كلسيم كه داراي اگزالات نيز مي‌باشند، براي شما مفيد خواهد بود.
براي خريد بذر جعفري و ساير سبزي جات به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.
همچنين از راه‌هاي زير نيز مي‌توانيد محصولات ما را ملاحظه و خريد نماييد:
۱- مراجعه به صفحه اينستاگرامي به آدرس:
https://www.instagram.com/zerafat.shop/
۲- مراجعه به كانال تلگرامي به آدرس:
۳- تماس با شماره موبايل: ۰۹۱۳۵۵۵۵۸۳۳
- سه شنبه ۰۳ تیر ۹۹ | ۱۶:۳۶
- ۵۲ بازديد
- ۰ نظر
نحوه كاشت و پرورش كدو خورشتي
آشنايي با عدس
تاثير نخود فرنگي بر كاهش خطر ابتلاي به سرطان
فلفل پاپريكا چيست؟
آشنايي با گياه خردل سبز و فوايد آن
درخت انار