ريحان سبز با نام انگليسي Green Basil و از خانواده labiateae يا نعناعيان، گياهي يك‌ساله است كه در گروه سبزي‌هاي برگي طبقه‌بندي مي‌شود اين گياه ازنظر تيپ رشدي بهاره بوده و به دليل عطروطعم فوق‌العاده و خواص درماني خود همراه و يا به‌تنهايي زينت‌بخش سفره‌خانه‌هايمان است. ريحان گياهي است علفي يك‌ساله و معطر كه ارتفاع ساقه آن تا ۶۰ سانتيمتر مي‌رسد. برگ‌هاي آن به‌صورت متقابل بيضوي و نوك‌تيز با كناره‌هاي دندانه‌دار است. گل‌هاي آن معطر و كوچك به رنگ‌هاي سفيد، قرمز و گاهي بنفش مشاهده مي‌شود. تخم آن سياه و ريز است. برگ ريحان و سرشاخه‌هاي جوان آن به مصرف تغذيه مي‌رسد ريحان در ايران و افغانستان به‌طور خودرو مي‌رويد در اكثر نقاط دنيا كاشته مي‌شود.
اصل گياه ريحان بومي ايران و افغانستان و سند است و در حدود پانصد سال پيش از هند به اروپا برده شده است و بالغ بر ۶۰ نوع ريحان در دنيا وجود دارد انواع مختلفي شامل سبز و بنفش و كرماني و فري و ريحان كوچك و بزرگ معروف‌ترين آن‌هاست. مزه بيشتر آنها شيرين و تند است و در برخي نيز مانند ريحان ليمويي و دارچيني مزه آنها ليمو و دارچين است. اين گياه مانند ساير گياهان هم‌خانواده خود داراي ماده مؤثره اسانس بوده كه در كرك‌هاي ترشحي يا حجره‌هاي مخصوص در برگ و ساقه و گل‌ها ساخته و ذخيره مي‌شوند و در اندام‌هاي مختلف آنها نيز موسيلاژ و تانن و مواد تلخ نيز وجود دارد. در اكثر نقاط كشور عزيزمان ايران اين گياه به‌عنوان يك سبزي خوراكي كشت و كار شده و از برگ‌هاي آن استفاده مي‌شود در صورت تهيه اسانس بايستي از اندام‌هاي هوايي گياه استفاده گردد. در ايران دو نوع سبز و بنفش آن كشت مي‌شود و بنفش آن از مزه تند و تيزتري برخوردار است آناليز اسانس اين دو نوع نشان مي‌دهد كه ميزان تركيبات آنها باهم تفاوت دارد.
متأسفانه اين روزها برخي اخبار مبني بر آبياري سبزي‌ها با آب فاضلاب و ناسالم بودن آنها به گوش مي‌رسد. بنابراين بهتر است امسال براي كاشت سبزي مصرفي خودمان دست به كار شده و ديگران را نيز به كاشت سبزي در منزل و آپارتمان تشويق كنيم. مشاهده رشد هر روزه سبزي‌ها در گلدان و برداشت و مصرف آن يكي از راه‌هاي يافتن آرامش در اين ايام است. اگر مي‌خواهيد سبزي‌هايتان را پشت پنجره و تو گلدان‌هاي زيبا پرورش بدهيد بهتر است از خاك آماده و تميز استفاده كنيد تا فضاي آپارتمان از حشره و موجودات ديگر پر نشود. بهترين خاك براي كاشت سبزي كمپوست آماده است. اگر فقط مي‌خواهيد چند نمونه سبزي بكاريد بدون شك ريحان سبز يا بنفش، تربچه، جعفري و شاهي اولين انتخاب‌ها هستند. براي اينكه سبزي‌هاي شما هميشه سبز و شاداب و از بيماري و آفات به دور باشند مي‌توانيد از كود NPK همانند ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده كنيد.
بذر معمولي سبزي معمولاً به‌صورت كيلويي عرضه مي‌شود و ناخالصي دارد و بخشي از آن را تخم علف تشكيل مي‌دهد و نسبت به بيماري‌ها مقاومت پاييني دارد و انتخاب مناسبي براي كاشت در آپارتمان و ابعاد كوچك مثل گلدان نيست. برخلاف تصور خيلي از ما بذر اصلاح‌شده به معناي دست‌كاري ژنتيكي و تراريخته نيست. بلكه به معناي دقت در بذرگيري و انتخاب محصول مناسب براي بذرگيري است و گرده افشاني و تلقيح به‌صورت علمي و بر اساس استاندارهايي انجام مي‌گيرد. درنتيجه بذر اصلاح‌شده نسبت به بيماري و آفات مقاوم است و درصد خلوص بالاتري دارد. همچنين از نظر رنگ و شادابي برتر از بذرهاي معمولي‌اند. درنتيجه انتخاب مناسب‌تري براي كاشت بوده و تجربه بسيار خوبي از كاشت را به همراه دارد.
روش كاشت در گلدان
بذر، خاك استاندارد (كمپوست پيشنهاد مي‌شود)، گلدان مناسب، دستكش، آبپاش كوچك، بيلچه و الك تنها ابزارهاي كاشت سبزي در آپارتمان هستند. ابتدا بذرها را براي مدت ۱۰ ساعت و حداكثر ۳ روز خيس مي‌كنيم. خاك را الك كرده تا نرم و يكدست شود. گلدان موردنظر را از خاك مرغوب (كمپوست آماده) پر مي‌كنيم (بيش از ۳/۴ گلدان). گلدان انتخابي بايد زهكشي خوبي داشته باشد (در انتهاي آن سوراخ مناسبي براي خروج آب اضافي باشد). سپس اقدام به آبياري گلدان مي‌كنيم تا آب كاملاً از گلدان خارج شود. بعد از چند ساعت از آبياري گلدان بذرها را بر روي خاك مي‌ريزيم و حداكثر به ارتفاع دو برابر طول بذرها روي آن خاك مي‌ريزيم. ريختن خاك زياد روي بذرها باعث خفه شدن آن شده و نمي‌توانند رشد كنند. سپس با افشانه آب را بر روي سطح خاك اسپري كنيد به صورتي كه مطمئن شويد آب به بذرها رسيده و اين كار را هر روز يا روزي دو بار انجام دهيد. قبل از سبز شدن بذر سبزي نبايد اجازه دهيد سطح خاك خيلي خشك شود در اين صورت از جوانه زدن خبري نيست. آبياري زياد نيز باعث مي‌شود هوا به بذرها نرسد و خفه شوند و جوانه‌زني صورت نگيرد. هنگامي‌كه سطح خاك خشك شد اقدام به آبياري مجدد كنيد. البته مي‌توانيد بدون خيس كردن بذرها در آب، آنها را به‌صورت دست پاش بر روي سطح خاك بريزيد و با چنگال سطح خاك را زيرورو كنيد تا بذرها به زير خاك بروند. كوددهي را از هفته دوم بعد از جوانه‌زني شروع كنيد.
روش كاشت ريحان در باغچه و زمين
براي اين كار بهتر است ابتدا مقداري خاك‌برگ يا كمپوست يا كود حيواني بر روي باغچه ريخته و با بيلچه خاك را زيرورو مي‌كنيم و سپس خاك را نرم و تخت و يكدست مي‌كنيم. بذرها را به‌صورت دست پاش و يكنواخت در محل موردنظر ريخته و سپس با شن كش يا چنگال خاك را با آرامي زيرورو مي‌كنيم تا بذرها به زير خاك بروند. سپس به‌آرامي اقدام به آبياري مي‌كنيم به‌صورتي كه آب بذرها را جابجا نكند و با خود نبرد. تا قبل از سبز شدن باغچه بهتر است هر روز يا روزي دو بار باغچه را آبياري كنيم.
برداشت از باغچه يا گلدان
براي برداشت سبزي به‌خصوص در اولين برداشت‌ها بهتر است از قيچي استفاده كنيم زيرا بذر ريحان ها زياد در عمق قرار نداشته و ريشه قوي نداشته درنتيجه ممكن است از خاك دربيايند. براي برداشت سبزي‌ها را نبايد از ريشه دربياوريم بلكه تنها نوك آن را جدا كنيم و مصرف كنيم. بعد از گذشت چند روز از برداشت سبزي، مجدد مي‌توانيم آن را برداشت كنيم و سبزي‌ها دوباره سبز مي‌شوند.
خواص ريحان
ريحان فوايد زيادي براي بدن دارد كه ما در اينجا خواص سبزي ريحان تازه و خشك، چاي و گل ريحان براي سلامتي، بارداري، لاغري، معده، ديابت و پوست و مو را شرح مي‌دهيم:
خواص ريحان براي پوست و مو
توجه: پيش از مصرف هرگونه ماسك بر روي صورت و نواحي حساس بدن، با ماليدن مقداري كمي از آن بر روي پوست دست خود به مدت حداقل ۲۰ دقيقه، از نداشتن حساسيت نسبت به آن اطمينان حاصل نماييد.
۱٫ آكنه و جوش صورت
برگ‌هاي ريحان داراي خواص ضد باكتري و ضدالتهابي قوي هستند و با از بين بردن باكتري‌هاي پوست صورت به درمان آكنه و جوش صورت كمك مي‌كنند.
۲٫ جوش‌هاي سرسياه
ريحان تازه به پيشگيري و درمان جوش‌هاي سرسياه و لكه‌هاي پوستي كمك مي‌كند. ماسك صورت برگ ريحان براي جوش: برگ‌هاي تازه و مرطوب ريحان را له كرده و بر روي صورت بگذاريد پس از ۱۵ دقيقه برگ‌ها را برداشته و صورت را با آب سرد خوب بشوييد.
۳٫ جوان‌سازي پوست صورت
مقادير بالاي آنتي‌اكسيدان‌هاي موجود در ريحان و همچنين خواص ضدالتهابي ريحان با پاك‌سازي پوست صورت و بهبود خاصيت كشساني پوست به درمان چين‌وچروك پوست و جوان‌سازي پوست صورت كمك مي‌كند.
۴٫ روشن‌كننده و درخشان كننده پوست
ريحان به پاك‌سازي پوست صورت از سلول‌هاي مرده كمك كرده و به روشن كردن و درخشان كردن پوست كمك مي‌كند. ماسك صورت ريحان: ۱ قاشق چاي‌خوري پودر ريحان خشك‌شده را با ۱ قاشق چاي‌خوري زردچوبه و آب يك ليموترش تازه تركيب كنيد و بر روي صورت بماليد. بگذاريد ۱۵ دقيقه بماند و سپس با آب سرد خوب بشوييد.
۵٫ پيشگيري از ريزش مو
ريشه سبزي ريحان به بهبود گردش خون در پوست سر كمك كرده و با تقويت فوليكول‌هاي مو به درمان ريزش موي سر كمك مي‌كند.
۶٫ درمان شوره سر
روغن ريحان با آب‌رساني به موها و پوست سر، خشكي پوست و خارش را كاهش داده و شوره سر را درمان مي‌كند. ماسك ريحان براي مو: ۲ قطره روغن ريحان را با نصف فنجان روغن نارگيل تركيب كنيد و بر روي پوست سر بماليد و خوب ماساژ دهيد، بگذاريد ۱ ساعت بماند و سپس با آب گرم و شامپو بشوييد.
۷٫ درمان موهاي سفيد و خاكستري
ريحان يكي از بهترين مواد طبيعي براي پيشگيري و درمان سفيد شدن موها محسوب مي‌شود. ماسك ريحان براي رفع سفيدي مو: پودر آمله يا انگور فرنگي هندي و برگ‌هاي ريحان را به مدت يك شب در آب خيس كنيد. سپس مقداري روغن نارگيل به آن اضافه كنيد و موهاي خود را با اين مخلوط بشوييد تا سفيدي موها رفع شود.
فوايد دارويي و درماني ريحان براي بدن
۸٫ درمان ناباروري مردان
ناباروري در مردان مي‌تواند به دليل كمبود اسپرم يا اختلالات نعوظ ايجاد شود، نشان داده كه مصرف ريحان مي‌توانند به درمان اختلالات نعوظ و درنتيجه درمان ناباروري در مردان كمك كند.
۹٫ لاغري و كاهش وزن
استفاده منظم از ريحان سبز و بنفش به دليل فيبر موجود در آن باعث پاك‌سازي روده‌ها شده و به بهبود متابوليسم چربي در بدن كمك مي‌كند، درنتيجه باعث لاغري و كاهش وزن مي‌شود.
۱۰٫ معده و دستگاه گورش
در طب سنتي از ريحان براي درمان بي‌اشتهايي، گرفتگي و ريفلاكس معده و حتي كشتن انگل‌هاي دستگاه گوارش استفاده مي‌شود. همچنين ريحان مي‌تواند به بهبود هضم غذا، درمان معده درد و سلامت دستگاه گوارش كمك كند.
۱۱٫ فشارخون و قلب
سبزي ريحان حاوي مقادير بالايي آنتي‌اكسيدان بوده كه مي‌تواند باعث بهبود عملكرد رگ‌هاي خوني شده و فشارخون بالا را كاهش دهد. خواص ضدالتهابي ريحان هم براي پيشگيري و درمان بيماري قلبي و عروقي، حمله قلبي و سكته قلبي مفيد است.
۱۲٫ ديابت و قند خون
تحقيقات در هند نشان داده كه ريحان يكي از بهترين گياهان دارويي براي كاهش گلوكز موجود در خون بوده كه مي‌تواند به كاهش قند خون بالا در افراد مبتلا به ديابت كمك كند. علاوه بر اين ريحان به كاهش سطح‌تري گليسيريد و كلسترول بالاي خون كه در افراد مبتلا به ديابت ديده مي‌شود، كمك مي‌كند.
۱۳٫ سرطان
مطالعات باليني نشان داده كه مقادير بالاي آنتي‌اكسيدان‌هاي موجود در ريحان از جمله فنول ها و آنتوسيانين ها به‌طور طبيعي با افزايش تعداد گلبول‌هاي سفيد خون از ابتلا به انواع سرطان‌هاي پوست، كبد، دهان و ريه و گسترش تومورهاي سرطاني پيشگيري مي‌كند.
۱۴٫ روماتيسم و آرتروز
ريحان حاوي مقادير بالاي اگنول، سيترونلول و لينالول است كه به كاهش التهاب در بدن كمك كرده و براي پيشگيري و درمان روماتيسم و آرتروز مفيد است. همچنين گفته‌شده كه بتاكاريوفيلن هاي موجود در ريحان براي كاهش درد آرتروز مفيد هستند.
۱۵٫ استرس، اضطراب و افسردگي
مطالعات نشان داده كه يكي از بهترين داروهاي ضدافسردگي طبيعي بوده و با افزايش ميزان هورمون‌هايي مانند سروتونين به كاهش استرس و اضطراب و درمان افسردگي كمك مي‌كند. مقادير بالاي مس موجود در ريحان باعث افزايش سطح انرژي شده و براي درمان خستگي و بي‌حالي مفيد است.
۱۶٫ كبد چرب
مقادير بالاي آنتي‌اكسيدان‌هاي موجود در ريحان باعث بهبود عملكرد كبد و تنظيم سطح آنزيم‌هاي كبد شده و به درمان كبد چرب كمك مي‌كند.
۱۷٫ سنگ كليه
ريحان به‌عنوان يك مدر عمل مي‌كند و با پاك‌سازي و سم‌زدايي از كليه به درمان سنگ كليه كمك مي‌كند.
۱۸٫ آلزايمر و پاركينسون
مطالعات صورت گرفته نشان مي‌دهد كه مقادير بالاي منگنز و مس موجود در ريحان باعث بهبود عملكرد مغز شده و براي پيشگيري و درمان زوال عقل و بيماري‌هاي آلزايمر و پاركينسون مفيد است. همچنين ريحان با افزايش ميزان گليكوزيل سراميد ها كه به‌عنوان سپر محافظ مغز در برابر راديكال هاي آزاد عمل مي‌كنند، از ابتلا به فراموشي در سنين بالا پيشگيري مي‌كند.
۱۹٫ پوكي استخوان
مقادير بالاي ويتامين K موجود در ريحان با بهبود جذب كلسيم باعث تقويت استخوان‌ها شده و خطر ابتلا به پوكي استخوان به‌ويژه در زنان را كاهش مي‌دهد.
۲۰٫ سندروم پيش از قاعدگي
منگنر موجود در ريحان با تنظيم تعادل هورمون‌ها در بدن به درمان سندروم پيش از قاعدگي كه با علائمي مانند درد كمر و دل‌درد، افسردگي، خستگي و حساسيت پستان‌ها مشخص مي‌شود، كمك مي‌كند.
۲۱٫ چشم
مقادير بالاي بتا كاروتن موجود در برگ ريحان باعث تقويت بينايي شده و به درمان بيماري‌هاي چشمي از جمله خشكي چشم كمك مي‌كند.
۲۲٫ درمان صرع
يكي از علل اصلي ابتلا به بيماري صرع مقادير پايين منگنز در بدن است، ريحان غني از منگنز بوده و مي‌تواند براي پيشگيري و درمان صرع مفيد باشد.
۲۳٫ كم‌كاري و پركاري تيروئيد
منگنز موجود در ريحان باعث بهبود عملكرد غده و تنظيم هورمون‌هاي تيروئيد شده و از ابتلا به بيماري‌هاي كم‌كاري و پركاري تيروئيد پيشگيري مي‌كند.
۲۴٫ درمان گلودرد و سرفه
ريحان به دليل خواص ضد باكتري و ضدويروسي كه دارد به درمان گلودرد، سرفه و همچنين برونشيت و آسم كمك مي‌كند. درمان خانگي گلودرد و سرفه: شما مي‌توانيد ۸ برگ ريحان تازه و ۵ گل ميخك را به يك فنجان آب جوش اضافه كنيد و بگذاريد ۱۰ دقيقه بماند تا عصاره آن در بيايد، از اين دم‌نوش براي درمان سرفه و گلودرد استفاده كنيد.
۲۵٫ خواص گل ريحان
گل ريحان كه از نظر طعم و بو كاملاً شبيه برگ ريحان است به رنگ سفيد يا صورتي است در انتهاي ساقه گياه ريحان ظاهر مي‌شود و پس از مدتي دانه ريحان، تخم ريحان يا تخم شربتي را ايجاد مي‌كند.
گل ريحان مانند برگ‌هاي ريحان داراي تركيبات شيميايي مفيدي بوده و به درمان سرطان، معده درد، استرس و افسردگي، درمان آرتروز و سلامت قلب كمك مي‌كند.
فوايد چاي و دم‌نوش ريحان
چاي و دم‌نوش ريحان مي‌تواند به كاهش قند خون در افراد مبتلا به ديابت كمك كند، باعث تقويت سيستم ايمني بدن و پيشگيري از سرماخوردگي شود، فشارخون بالا و سردرد را كاهش دهد و چون خواص ضد باكتريايي دارد به سلامت دهان و دندان كمك كند.
طرز تهيه چاي و دم‌نوش ريحان
يك قاشق چاي‌خوري برگ و گل خشك‌شده ريحان را در يك فنجان آب جوش بريزيد و بگذاريد به مدت ۳ تا ۵ دقيقه دم بكشد، دم‌نوش ريحان شما آماده است مي‌توانيد با عسل شيرين كنيد و بنوشيد.
فراموش نكنيد زنان در دوران بارداري نبايد به‌هيچ‌وجه از چاي و دم‌نوش ريحان استفاده كنند چون مي‌تواند سطوح هورموني را در بدن تغيير دهد.
روغن ريحان براي چيست و چه خواصي دارد؟
روغن ريحان منبع خوبي از ويتامين A، منيزيم، پتاسيم، آهن و كلسيم بوده و براي درمان تهوع، آرتروز، سو هاضمه، يبوست، درمان استرس و افسردگي، تقويت بينايي، مشكلات تنفسي از جمله آسم و ديابت مفيد است.
طرز تهيه روغن ريحان
برگ‌هاي تازه ريحان سبز را به مدت ۱۰ ثانيه در آب جوش بريزيد و برداريد آب بكشيد و با آب سرد خوب بشوييد و خشك كنيد. برگ‌ها را به همراه يك فنجان روغن زيتون در مخلوط‌كن بريزيد و خوب هم بزنيد تا يكدست شود، روغن ريحان آماده است در ظرفي بريزيد و به مدت ۳ روز در يخچال نگهداري كنيد.
عوارض و مضرات ريحان سبز و بنفش
جنين، زنان باردار و زنان شيرده
گفته‌شده كه زياده‌روي در مصرف سبزي ريحان به دليل روغن‌هاي فرار موجود در آن باعث تحريك رحم در دوران بارداري شده و براي جنين و زنان باردار و همچنين زنان در دوران شيردهي مضر است.
ريحان تازه هيچ‌گونه عوارض جانبي ندارد اما اسانس ريحان بيشتر براي استفاده موضعي بوده و مي‌تواند در برخي افراد باعث ايجاد واكنش‌هاي آلرژيك و حساسيت شود.
ريحان ممكن است با داروهايي كه براي فشارخون بالا و ديابت استفاده مي‌شوند، تداخل دارويي ايجاد كند.
اگر اختلال خونريزي داريد، ريحان ممكن است لخته شدن خون را كاهش دهد.
طبع ريحان
طبيعت ريحان كمي گرم و خشك است. ريحان غني از آنتي‌اكسيدان، ويتامين A، ويتامين K، ويتامين C، تيامين، نياسين، فولات، منيزيم، منگنز، آهن، فسفر، پتاسيم و كلسيم است. از سبزي ريحان تازه و خشك براي تهيه ريحان پلو، كوفته ريحان، سس پستو و سس ريحان براي پاستا و ماكاروني و سالاد، آبميوه و اسموتي ريحان و انواع سوپ و آش استفاده مي‌شود. در ايران ريحان تازه را به‌عنوان سبزي‌خوردن استفاده مي‌كنند.
درباره سبزي ريحان
بيش از ۳۵ نوع ريحان مختلف در طبيعت يافت مي‌شود. يكي از انواع ريحان، ريحان مقدس است كه در هند يك گياه مقدس شناخته مي‌شود و از روغن آن براي درمان سردرد، استرس و بهبود عملكرد جنسي استفاده مي‌شود. ريحان يكي از بهترين مواد طبيعي براي درمان جاي نيش حشرات و نيش پشه است. گياه ريحان بومي مناطق آسيا و آفريقا است كه از ۵۰۰۰ سال پيش به‌صورت وحشي در مناطقي از خاورميانه رشد كردند و سپس در قرن شانزدهم از هند به اروپا وارد شدند.
ارزش غذايي ريحان (۱۰۰ گرم)
كالري: ۲۲
چربي: ۰٫۶ گرم
كربوهيدرات: ۲٫۷ گرم
فيبر: ۱٫۶ گرم
پروتئين: ۳٫۲ گرم
قند: ۰٫۳ گرم
براي خريد بذر ريحان به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.
همچنين از راه‌هاي زير نيز مي‌توانيد محصولات ما را ملاحظه و خريد نماييد:
۱- مراجعه به صفحه اينستاگرامي به آدرس:
https://www.instagram.com/zerafat.shop/
۲- مراجعه به كانال تلگرامي به آدرس:
۳- تماس با شماره موبايل: ۰۹۱۳۵۵۵۵۸۳۳
- چهارشنبه ۰۴ تیر ۹۹ | ۱۳:۲۶
- ۲۰ بازديد
- ۰ نظر
نحوه كاشت و پرورش كدو خورشتي
آشنايي با عدس
تاثير نخود فرنگي بر كاهش خطر ابتلاي به سرطان
فلفل پاپريكا چيست؟
آشنايي با گياه خردل سبز و فوايد آن
درخت انار